Celowo użyte zostały w tytule wpisu określenia „kontrolowanie” i „nadzorowanie”, bo choć często są to słowa używane zamiennie, niosą ze sobą inną treść. Doskonale widać różnice na przykładzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
W spółce z o.o. uprawnienia kontrole przysługują wspólnikom, komisji rewizyjnej oraz radzie nadzorczej, natomiast uprawnienia w zakresie nadzoru posiada jedynie rada nadzorcza.
Uprawnienia kontrolne, które przysługują wspólnikowi dotyczą:
– prawa do przeglądania w każdym czasie ksiąg i dokumentów spółki,
– sporządzania bilansu dla własnego użytku (bilans na dzień określony przez wspólnika, nie jest bilansem w rozumieniu przepisów ustawy o rachunkowości)
– żądania wyjaśnień od spółki.
Komisja rewizyjna swoje kompetencje kontrolne realizuje po upływie roku obrotowego, czyli periodycznie.
Obowiązki kontrolne komisji obejmują:
– ocenę sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za poprzedni rok obrotowy,
– ocenę wniosków zarządu dotyczące podziału zysku lub pokrycia straty
– złożenie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej ocenie.
Podobnie jak komisja rewizyjna, tak rada nadzorcza działa fakultatywnie. W pewnych przypadkach jednak musi być ustanowiony jeden z organów.
Komisja i rada nadzorcza mają podobne uprawnienia, jednak rada nadzorcza prowadzi nadzór, które jest pojęciem szerszym, mieszczącym w sobie uprawnienia kontrolne. Rada nadzorcza działa permanentnie, natomiast komisja rewizyjna okresowo – na zakończenie roku obrotowego.
